Straf of empathie – Hoe reageer je op liegen?

Een nieuw onderzoek[1]The effects of punishment and appeals for honesty on children’s truth-telling behavior onderzocht twee manieren van reageren op (mogelijk) liegen van kinderen. Een deel van de kinderen kreeg te maken met een dreiging van straf, bij anderen werd het empathisch vermogen aangesproken. Bij een derde groep werd geen motivatie gegeven voor het vertellen van de waarheid. De dreiging met straf bleek in de meeste gevallen averechts te werken: kinderen gingen er juist door liegen.

Het experiment

Aan het onderzoek deden 372 kinderen van 4-8 jaar mee. De onderzoekers, onder leiding van professor Victoria Talwar, lieten de kinderen op een stoel zitten in een kamer. Achter hun stond een tafel waar speelgoed op lag. De kinderen werd verteld niet achter hun te kijken voor zolang de onderzoeker weg was, waarna ze 1 minuut alleen werden gelaten. Na die minuut kwam de onderzoeker terug met de vraag:

Heb je, in mijn afwezigheid, naar het speelgoed achter je gekeken?

De resultaten van het experiment:

  • Iets meer dan 2/3 van de kinderen keek naar het speelgoed. Voor iedere maand ouder werd de kans iets kleiner dat het kind ging kijken.
  • Als de kinderen werd gevraagd of ze hadden gekeken was het weer ongeveer 2/3 van de kinderen die loog. Voor iedere maand dat de kinderen ouder waren, werden kinderen niet alleen sneller geneigd te liegen, maar ook beter in het onderhouden van de leugen.

Dreigen met straf

Zodra er een dreiging van straf boven het hoofd hing waren kinderen sneller geneigd om te liegen. Op zich is dit geen heel nieuwe vondst, we komen dit soort dingen dagelijks tegen:

  • Een kind dat een ander kind geslagen heeft, maar dit niet durft toe te geven.
  • Een tiener die zegt dat de gevonden sigaretten van een vriend(in) zijn.
  • Een volwassene die volhoudt een belangrijke email niet ontvangen te hebben, terwijl hij/zij die wel gelezen heeft (en zich hier, op het moment van ontkennen, ook van bewust is). Het uitvoeren van de opdracht in de email was vergeten.

Zoals je kunt zien is angst voor straf iets van alle leeftijden.

Empathisch vermogen aanspreken

Het aanspreken van het empathisch vermogen van het kind werd op twee verschillende manieren gedaan:

  1. De onderzoeker gaf aan dat hij/zij het zou waarderen als de waarheid werd gesproken.
  2. De onderzoeker gaf aan dat de waarheid spreken het juiste is om te doen en ze zich er beter van zouden voelen.

Bij jongere kinderen, waar het empathisch vermogen nog niet zover ontwikkeld is, werkte manier 1 het best. Naarmate de leeftijd van de kinderen hoger werd, en het empathisch vermogen meer ontwikkeld was, werkte manier 2 beter.

Empathisch vermogen ontwikkelen

Het verschil tussen manier 1 en manier 2 ten opzichte van de leeftijd van de kinderen is makkelijk uit te leggen. Jonge kinderen leren van oudere kinderen/volwassenen wat het juiste is en hoe ze zich zouden moeten voelen in bepaalde situaties. Als een volwassene aangeeft dat het verdrietig/teleurgesteld zou zijn als de waarheid niet gesproken wordt, dan geeft dit het kind de boodschap dat de waarheid spreken belangrijk is. En dus dat je van liegen een negatief gevoel krijgt/ een ander een negatief gevoel geeft.

Die boodschap wordt geïnternaliseerd, eigen gemaakt. Zodra het empathisch vermogen gegroeid is zal je kind daardoor zelf een negatief gevoel ervaren bij het (denken aan) liegen. Aangeven dat de volwassene verdrietig/teleurgesteld zou zijn is dan niet meer nodig, dat is immers al geleerd en geïnternaliseerd. Wijzen op (herinneren aan) hoe je kind zichzelf zou voelen is dan dus doeltreffender.

Meer lezen:

Standaard afbeelding
Hiranthi Herlaar
Hiranthi is Maker van KROOST, eigenaresse van Onexa, Liefdevol Opgroeien, en blogger bij HetKind en Stichting Hoogbegaafd!. Daarnaast schreef ze tips voor Opgroeien in verbondenheid, voorheen een project van Educare (niet meer online). In het dagelijks leven denkt, schrijft en praat ze veel over opgroeien in het algemeen. Van de ontwikkeling van baby’s en kleine kinderen, tot de persoonlijke ontwikkeling van volwassenen en de invloed van hun jeugd en huidige omgeving daarop.
Artikelen: 19

Eén reactie

  1. Wat grappig dat wat ik altijd dacht gewoon altijd al wetenschappelijk aangetoond is. Toch hoop ik dat dit onderzoek meer mensen bereikt want bij mijn dochter hier op de basisschool in Amsterdam Zuid zijn ze meer van streng zijn. Dan moet ik mijn dochter dus thuis weer helemaal opnieuw opvoeden.

Geef een reactie

slot pro jepang