Willen we echt leren opvoeden van nanny Jo?

Ons stuk over de time-out heeft een hoop stof doen opwaaien. In verschillende kranten en op de radio werd aandacht besteed aan het onderwerp. En nu supernanny Jo Frost naar Nederland blijkt te komen, is het een goed moment om nog eens op de nadenkstoel te gaan zitten en ons af te vragen: willen we echt opvoeden leren van een tv-nanny?

Wat mag nog wel?

Niet zo gek natuurlijk, dat succes van de nanny en haar strafstoeltje: het lijkt namelijk reuze-effectief. Op de zeer korte termijn dan. Want hoe het met de gezinnen gaat na de uitzending, zien we eigenlijk niet. Dat wat meer structuur en aandacht voor liefdevolle interactie net zoveel effect, of zelfs méér effect geeft, dat levert natuurlijk minder leuke televisiebeelden op.

Jarenlang is ons een bepaald beeld van opvoeden voor ogen gehouden, die – in de woorden van schrijver Alfie Kohn – vooral een ‘doing to’-manier is. Oftewel: je kind iets actief aan- of afleren. ‘Goed opvoeden’ is synoniem geworden met gedragstraining. En dat terwijl opvoeding zoveel kleurrijker en complexer is. Die nanny Jo legt wat trucs in het opvoedgereedschapskistje van ouders. En dan komen die vermaledijde KROOSTmakers en die beweren dat je die gereedschappen best eruit kunt laten. En ouders kijken dan eens vertwijfeld in hun lege kistje en denken: ja, en nu? Wat mag ik dan nog wel dóen?

Paradigmaverschuiving

Het alternatief van ‘doing to’-methodes – kinderen iets opleggen- is ‘working with’, oftewel: samenwerken. Maar daarvoor is het eerst nodig om achter dat idee en naast je kind te gaan staan. Voor heel veel ouders – en ik ben geen uitzondering – is dat een enorme verschuiving in denken. Eentje die niet voor iedereen makkelijk te maken is. Dat verklaart waarom ideeën als een time-in zoveel stof doen opwaaien. Het raakt aan alles wat je denkt te weten over opvoeding en waar je misschien houvast aan hebt ontleend.

Om die verandering te maken, is het goed om meer over de achtergrond te weten. Waarom werkt die time-out bijvoorbeeld op de korte termijn? Onderzoeken laten zien dat sociale afzondering een gevoel van pijn en stress oplevert. Henk de Vos schrijft er op zijn blog ‘Toegepaste sociale wetenschap’ meer over.

Haken en ogen

Het is niet zo gek om te bedenken dat een kind, dat afhankelijk is van zijn ouders, zo’n time-out als heel vervelend ervaart. Sommigen zullen dit lezen en denken: goed zo, laat ze maar voelen dat ze iets verkeerds hebben gedaan. Maar daar zitten een aantal haken en ogen aan:

  • Je leert je kind ‘oog om oog, tand om tand’.
  • Je leert je kind dat iemand die groter en sterker is macht over je mag hebben.
  • Je verbreekt alle mogelijkheid voor het kind om het probleem op te lossen.
  • De communicatie wordt eenzijdig afgekapt.
  • Je keurt het gedrag af, maar het hele kind zit op de gang. Het is zeer twijfelachtig of kleine kinderen dat verschil begrijpen.
  • Je kind wordt afhankelijk van jouw mening en oordeel, niet omdat het jouw oordeel vertrouwt, maar vanuit angst voor straf.
  • Je leert je kind dat het jouw liefde (tijdelijk) kan verliezen.
  • Je reageert alleen op het gedrag en niet op de onderliggende gevoelens en emoties.

Misschien denk je nog steeds: prima! Dan is dit waarschijnlijk niet aan jou besteed (hoewel ik natuurlijk hoop dat je blijft meelezen). Voor ouders die zich níet op die manier met hun kind willen verhouden, daarvoor is het stuk over de time-in als redelijk alternatief geschreven.

‘Goed opvoeden’ is synoniem geworden met gedragstraining.

Goed gedrag of een goed kind?

Er is geen reden om aan te nemen dat wanneer je je kind niet onderwerpt aan gedragstraining, daar zeer verwende kinderen uit komen. Omgekeerd zul je met gedragstraining slechts tijdelijke gehoorzaamheid afdwingen. Maar voor de relatie zelf doet het weinig. En je kind leert er ook niet veel van, behalve dat het soms met dwang moet doen wat jij zegt. En je kunt je afvragen wat dat op de langere termijn betekent voor de relatie.

Die nanny past in onze tijd van vluchtige en snelle media, van de kortste weg kiezen. Maar dat is lang niet altijd de beste weg. Oppervlakkig goed gedrag wordt overdreven gewaardeerd. Maar kinderen, die sociaal hongerig en leergierig zijn, hebben er meer aan wanneer we de tijd en ruimte maken voor echt contact en liefdevolle relaties. Zij hebben een omgeving nodig waar je fouten mag maken en de ruimte krijgt om die te helpen herstellen. Waar je gedrag niet goed- of afgekeurd wordt, maar waar je je vrij voelt om te leren en te ontdekken. En die plek is niet op de trap, of op het strafstoeltje, maar in de relatie tussen mensen die om elkaar geven. En daar zouden we geen tv-nanny tussen moeten laten komen.

Alfie Kohn – Atrocious advice from “supernanny”

SMH – Super nanny or demonic Mary Poppins?

Mieke van Stigt – De nieuwe dominees prediken Het Verwende Kindsyndroom

Deel je liefde
Gabriëlle Jurriaans
Gabriëlle Jurriaans

Ooit ben ik begonnen als jeugdhulpverlener, maar heb me de laatste jaren helemaal op het schrijven gericht. Ik schreef eerder stukken over opvoeding voor onder andere NRC Next, De Groene, Vonk/ Volkskrant en voor verschillende tijdschriften en websites. Momenteel werk ik aan een boek en wil ik nieuwe projecten ontwikkelen, met name op het gebed van internetjournalistiek. Ik geniet erg van mijn twee 'knurften' waar ik elke dag van leer.

Artikelen: 58

5 reacties

  1. helemaal eens. Ik ben ook een fan van Alfie.

    Hij heeft mijn manier van denken over opvoeden en de ervaringen in een totaal in een ander daglicht gezet! In “de week van de opvoeding” heb ik mijn eerste blog geschreven. Dit om bewustzijn te creeeren en andere opvoedmogelijkheden aan te reiken bij opvoeders (http://bewusteropgroeien.blogspot.nl/). In dit blog verwijs ik ook naar zijn boek unconditional parenting (samenvatting via http://www.nieuweverhalen.nl)

    Tina Bryson is ook een heel mooie aanvulling op pedagogie. Maar dan in combinatie met wetenschappelijk onderzoek.

    Laten we blijven roepen dat korte termijn niet DE oplossing is. Laten we blijven roepen namens alle kinderen die anders verdienen en nodig hebben!

    Warme groet,
    Barbara Proper

  2. Ik vind uw artikel: Willen we echt leren opvoeden van nanny Jo? uit het hart gegrepen. Ook wij van Positive Discipline geloven dat de motivatie van een kind van binnenuit moet komen, door gelijkwaardigheid en respect. Wij proberen nu deze denkbeelden en cursussen ook in Nederland te verspreiden.

  3. En toch denk ik: Hoe wel. In mijn werk in de kinderopvang had ik een meisje wat kwam wennen, een pittige, boze, nog niet talige, dame die het er niet mee eens was. Troosten hielp niet en ik had de groep te leiden. Uiteindelijk heb ik haar inderdaad tijdens een eet moment uit de groep geplaatst. De huispedagoge kwam voorbij en zei ‘je mag een kind niet isoleren’. Zonder mij te kennen, zonder interesse in mijn zoektocht en de ervaringen die ik had met het kind velde zij plompverloren een oordeel. Met het meisje is het goedgekomen, ik weet niet hoe, dat ik haar isoleerde deed ik niet onder het mom van straf maar om mijzelf en de groep te ontlasten.
    Momenteel werk ik als klasseassistent en ook hier worden kinderen even uit de kring verwijderd als zij storend gedrag blijven vertonen. Ik denk niet dat opvoeden conditionering moet zijn maar ik denk dat mensen ook dieren zijn en dat ook wij baat hebben bij enige mate van conditionering. Ik heb mijzelf geconditioneerd om elke avond mijn tanden te poetsen en dat werkt goed. Niet cynisch bedoeld.. Misschien is het niet of of. Als ik een kind heb wat negatieve aandacht vraagt dan geeft dat mij spanning en vandaaruit is communicatie met het kind en onderzoek naar de oorzaak lastiger. Als ik iets kan doen waardoor er rust komt hoeft dat niet het einde van het verhaal te zijn, vandaaruit kan ik beter met het kind praten wellicht waardoor het kind niet meer zo gespannen hoeft te worden. Een andere ingang natuurlijk dan ‘ik isoleer jou want jij doet iets fout’ kan zijn ‘ik wil jou nu niet bij mij hebben want ik kan dit niet aan’.
    Om zo te voorkomen dat je bijvoorbeeld agressief gaat reageren op het kind. Ik zal verder elezen op de site en hoop voorbeelden en filmpjes te zien van hoe het anders kan worden opgelost. Dat is de kracht en aantrekkingskracht van Jo Frost, wij zien iets, dat komt beter binnen dan een beschouwende theorie.

  4. P.s. Uiteraard is het een opvoedkundige taak om de woede van het kind te kunnen verdragen, maar weglopen om de eigen spanning te verlagen is, zoals elders genoemd, beter dan vanuit agressie of onvermogen gekke dingen doen denk ik. En hoe te handelen in een klas, groep of gezin met meerdere kinderen is voor mij ook de vraag. Het is niet de bedoeling dat er chaos ontstaat in de groep omdat juf met het individu gaat praten tijdens de kringspelletjes. Of dat stillere kinderen worden genegeerd. Lijkt mij. Ik wil weten, en het liefste zien: Hoe wel ?

  5. Beste,

    Ik lees net je artikel en vind dat je aan aannames en invulling doet.
    Ik zal reageren aan de hand van je uitspraken:

    Je leert je kind ‘oog om oog, tand om tand’.
    Dat leer je je kind niet. Je leert dat er eerst rust moet zijn voordat we het kunnen oplossen. En je leert je kind dat het weer even moet leren volgen(doen wat er gevraagd wordt). Dit kun je liefdevol doen en duidelijk de waarom uitleggen.

    Je leert je kind dat iemand die groter en sterker is macht over je mag hebben.
    Dat is een onderdeel van het hele leven. En zeker in de rol van ouder en kind belangrijk. De ouder weet meer en moet de leiding kunnen nemen. Leiding nemen is iets anders dan “macht hebben”.

    Je verbreekt alle mogelijkheid voor het kind om het probleem op te lossen.
    Niet waar. Je leert je kind dat er vanuit de rust verder gepraat wordt over het incident. In dat gesprek krijgt het kind alle gelegenheid om een bijdrage te leveren aan een oplossing.

    De communicatie wordt eenzijdig afgekapt.
    Klopt. Communicatie was immers niet meer mogelijk doordat het kind allesbepalend was met zijn negatieve gedrag.

    Je keurt het gedrag af, maar het hele kind zit op de gang. Het is zeer twijfelachtig of kleine kinderen dat verschil begrijpen.
    Dat ligt aan je kwaliteiten als ouder in hou je zaken uitlegt. Het kind zit op de gang omdat het met dit gedrag even niet bij het gezin kan zijn. Het is goed als dit moment kort duurt. En de ouders duidelijk uitleggen wat er aan de hand is en verwacht wordt.

    Je kind wordt afhankelijk van jouw mening en oordeel, niet omdat het jouw oordeel vertrouwt, maar vanuit angst voor straf.
    Dat ligt helemaal aan de toon waarop je praat en de waarom. en inderdaad…..het kind is afhankelijk van jouw oordeel en mening. Je bent tenslotte de opvoeder.

    Je leert je kind dat het jouw liefde (tijdelijk) kan verliezen.
    Onzin. Liefde is niet de hele dag knuffelen. Liefde is ook begrenzen en leren dat niet alles kan of mag.

    Je reageert alleen op het gedrag en niet op de onderliggende gevoelens en emoties.
    Onzin. Dat ligt er helemaal aan hoe je je interventie voorstructureerd en afrond. In het gesprek erna kun je dit uitgebreid bespreken.

    Eigenlijk maakt het me best wel boos als ik het terug lees. U geeft een heel verkeerd signaal af naar ouders. Ik vind het eenzijdig.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ga naar de inhoud