Waar de time-out-schoen nu werkelijk wringt

Dit is voorlopig de laatste reactie in de discussie over de time-out. Barbera van Dijk dook dieper in de materie. Volgens haar laat het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) een belangrijke kans liggen om ouders goed te informeren.

Er is opschudding in opvoedland. Oorzaak is de time-out. Een veelgebruikte opvoedtechniek waar de meningen sterk over verdeeld zijn en die tot verhitte discussies leidt. Een dergelijke discussie ontstond in Nederland laatst na de publicatie van een opiniestuk in de Volkskrant dat geschreven is naar aanleiding van een artikel in TIME. De gangbare samenvatting van de boodschap van beide stukken is dat de time-out schadelijk is voor kinderen, omdat uit onderzoek is gebleken dat het dezelfde hersengebieden activeert als fysiek misbruik; het is beter in plaats daarvan gebruik te maken van een time-in.

Een maand na de publicatie van hun artikel in TIME geven de auteurs ervan, Daniel J. Siegel en Tina Payne Bryson, een reactie in de Huffington Post. Aanleiding daarvoor was de ook in Amerika ontstane discussie. De reactie is bedoeld als toelichting om ontstane verwarring uit de weg te ruimen. Ze melden dat de kop en de introductietekst geplaatst zijn zonder herziening door hen, en dat zij niet achter deze teksten staan. Dit doen zij wel achter de rest van het artikel, maar dit plaatsen ze door hun toelichting in een breder perspectief.

Ook het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) mengt zich in de discussie en plaatst een nieuwsbericht waarin ze betoogt dat de time-out in tegenstelling tot wat in de TIME- publicatie werd gemeld, niet schadelijk is voor kinderen, mits deze op de juiste wijze, en in de juiste gevallen wordt toegepast. Het NJi is het ‘kennisinstituut voor jeugd- en opvoedingsvraagstukken’ en heeft grote invloed op de informatie die ouders en professionals in de jeugdzorg bereikt. Wanneer zij melden dat de time-out niet schadelijk is, kunnen we opgelucht ademhalen. Of toch niet?

Je hebt time-outs en je hebt time-outs

Hoewel het gemakkelijk is direct op de verschillen in visie tussen Siegel en Payne Bryson en het NJi te duiken, is het van belang te realiseren dat ze in de basis dezelfde mening hebben: er bestaat geen twijfel over het nut en de effectiviteit van de time-out wanneer deze op de juiste wijze wordt toegepast. Toch is er ook een cruciaal verschil in hun boodschap.

Siegel en Payne Bryson onderkennen en benoemen namelijk dat de time-out juist veelvuldig niet op de juiste wijze wordt toegepast. Dit gegeven was voor hen een belangrijk uitgangspunt in hun artikel. Ze betogen dat het doel van disciplineren is om kinderen iets te leren en dat het verkeerde gebruik van de time-out hier op zijn minst niet aan bijdraagt, omdat in dat geval de nodige emotionele binding tussen opvoeder en kind ontbreekt.

We draaien massaal aan de gedragsknoppen maar hebben geen idee wat het precies doet

Het NJi op haar beurt maakt echter geen enkele melding van een verschil tussen de theorie en de dagelijkse praktijk van veel opvoeders. En hoewel niet bewezen is dat incorrect gebruik van de time-out schadelijk is voor kinderen, is er evenmin bewezen dat dit níet schadelijk is. Dat komt, zeggen Siegel en Payne Bryson, doordat hier simpelweg geen onderzoek naar is gedaan. En daar komt het onderzoek over de geactiveerde hersengebieden als ontbrekende schakel het toneel op.

De time-out als sociale isolatie

Dat zit zo. Siegel en Payne Bryson stellen dat in de meeste gevallen de belangrijkste ervaring van het kind tijdens zo’n verkeerde time-out die van (sociale) isolatie is, terwijl tientallen jaren onderzoek naar hechting juist hebben aangetoond dat mensen in tijden van nood degenen die dicht bij hen staan hard nodig hebben. Siegel en Payne Bryson leggen vervolgens een link tussen de isolatie-ervaring van het kind bij een verkeerd gebruikte time-out en het genoemde hersenonderzoek: de ‘sociale pijn’ die ontstaat bij sociale uitsluiting, zoals in het geval van de verkeerd gebruikte time-out, lijkt dezelfde neurologische functie te hebben als fysieke pijn.

In hun reactie in de Huffington Post benadrukken zij dat dit in de introductietekst van het artikel in TIME verkeerd is verwoord: niet sociale pijn en fysiek misbruik lijken in een hersenscan op elkaar, maar sociale pijn en fysieke pijn. Het NJi gaat echter, naast het al genoemde verschil tussen de theorie en de praktijk van veel time-outs, voorbij aan deze verwarring en betoogt het volgende: ‘Een time-out is echter wat anders dan sociale uitsluiting en afwijzing…’. Hoewel dit wellicht klopt voor de correct uitgevoerde time-out, is het juist de kern van het betoog van Siegel en Payne Bryson dat dit dus wél geldt voor de incorrect toegepaste time-out. En omdat deze incorrect toegepaste time-out juist zo vaak wordt gebruikt achten zij het nodig om de kennis hierover met opvoeders te delen. En daar schiet het NJi te kort.

Time-out is eigenlijk een afkorting van ‘time-out from positive reinforcement’. Het betekent de afwezigheid of ophouden van een positieve prikkel. Het zijn termen afkomstig uit de sociale leertheorie en het behaviorisme. Op het moment dat het gewenste gedrag afwezig is, wordt de positieve bekrachtiging onderbroken tot het gewenste gedrag weer vertoond wordt. Time-out betekent dus niet per definitie het isoleren van het kind, maar kan wel betekenen dat het kind even uit een situatie wordt gehaald. 1

Onbewust onbekwaam

De meeste opvoeders zijn namelijk, zo blijkt uit de praktijk, niet op de hoogte van de juiste wijze van toepassing van de time-out. Het verraderlijke daaraan is dat ze zich daar niet van bewust zijn, zij zijn ervan overtuigd geraakt dat de time-out een prima en onschuldig opvoedmiddel is. In plaats van na te denken over de manier waarop zij de time-out toepassen, zoals Siegel en Payne Bryson hopen te bereiken, zullen zij dit naar aanleiding van het bericht van het NJi nu juist niet gaan doen.

Don’t try this at home

Zestig jaar onderzoek naar time-out heeft veel toepassingsgebieden ervan ontdekt, maar een sluitend antwoord op de vraag waarom een time-out nu eigenlijk effectief is bestaat niet. Oftewel: we draaien massaal aan de gedragsknoppen, maar hebben geen idee wat elke knop nu precies doet. Dat geldt voor de experts, en al helemaal voor de opvoeders in de dagelijkse praktijk.

Melden dat de time-out bij correct gebruik niet schadelijk is, zoals het NJi doet, is simpelweg niet voldoende. Het NJi laat in haar reactie dan ook een belangrijke kans liggen om opvoeders in Nederland expliciet te waarschuwen en hen bewust te maken van hun (mogelijke gebrek aan) kennis over het correct toepassen van de time-out. Dit alles met potentieel schadelijke gevolgen voor het welzijn van een groot aantal kinderen in Nederland.

Is je kind in de hoek zetten wel zo’n onschuldig opvoedmiddel? – Volkskrant

Time-outs’ are hurting your child – TIME

You said WHAT about time-outs?! – Huffington Post

Time-Out, Punishment, and Time-Away – Education

Voetnoten

  1. Hackenberg, Timothy D. & Defulio, Anthony (2007). Timeout from positive reinforcement: Restoring a balance between analysis and application. Mexican journal of behavior analysis, 33, 37-44.
Deel je liefde
Barbera van Dijk
Barbera van Dijk

In willekeurige volgorde en verre van uitputtend:

  • Is informatiekundige, auteur en moeder.
  • Heeft een voorliefde voor logica en filosofie.
  • Creëert graag overzicht en inzicht.
  • Blijft leren over opgroeien, opvoeden en onderwijs.
  • Is gek op spelen met taal.
  • Wordt gedreven door één vraag: 'Waarom?

Relativerend citaat: "There is no offense when none is taken"

Artikelen: 2

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ga naar de inhoud