Het zou maar zo nummer 1 kunnen zijn in de “Ergernis Top 10 van Ouders”: (niet) opruimen. Op een gegeven moment hebben we er genoeg van en verwachten we dat onze kinderen hun rommel weer opruimen. Bij voorkeur zonder dat wij daar een hand voor hoeven uit te steken. De vraag is alleen: is dat wel de juiste verwachting?
Dit artikel verscheen eerder op Montessori Thuis.
De hele vloer ligt bezaaid met speelgoed, de plekken om je voeten neer te zetten zijn schaars. Een omschrijving waar iedere ouder meteen een beeld bij heeft. Misschien voel je ook meteen de paniek van het “Wie gaat dit opruimen?!” en “Waar moet ik in hemelsnaam beginnen?”. Je bent zeer zeker niet de enige die het zo ervaart.
Rommel of kinderparadijs?
Ten eerste is het belangrijk om je bewust te zijn van het feit dat je kind er geen dubbele agenda op na houdt. Zeker bij kleine kinderen is het achterliggende doel zeker niet om jou als ouder te dwarsbomen. Nog los van het feit dat zo’n negatieve houding niet standaard wordt meegegeven bij de geboorte, hebben kinderen het daar gewoon veel te druk voor. Ze hebben hun tijd hard nodig om te spelen, te leren. En rommel maken is daar een belangrijk onderdeel van.
[Messy] play is important because its lack of focus on making or producing something leaves the child free to explore all sorts of possibilities. It taps into children’s innate curiosity about the world around them and their strong desire to explore and find out more.
~ Bernadette Duffy; Effective Practice: Messy Play; EYFS Pack; CD Rom; DCSF; 2008
Het overhoop gooien van de bakken met speelgoed is dus een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling van je kind. Alles in het zicht, klaar om te pakken zodra hun fantasie er om vraagt. Het creëren van een geheel nieuwe wereld.
Zien wat zij zien
Probeer de volgende keer dat je de overhoop gegooide kamer binnen loopt eens om stil te zijn. Gewoon even stil te staan, te ademen en vooral: te observeren. Kijk eens goed naar hoe je kind(eren) met de ‘rommel’ omgaat. Welk spel wordt er gespeeld? Kun jij een glimp opvangen van de fantasiewereld waar hij op dat moment in leeft?
Voorbereiding op zelfstandig opruimen
De meeste dreumesen vinden het heerlijk om speeltjes ergens in te doen. Bakken, dozen, tassen, het maakt ze niks uit. Als ze het maar ergens ín kunnen doen. Dit kun je zien als voorbereiding op het zelfstandig opruimen als ze wat ouder zijn. Lekker stimuleren dus.
Met een dreumes in huis ben je, als volwassene, vooral zelf de persoon die het speelgoed opruimt. Probeer hierbij het volgende actief in je hoofd te houden: jij bent hét voorbeeld van je dreumes, je wordt aandachtig geobserveerd tijdens alles wat je doet. Als jij duidelijk laat zien een hekel aan opruimen te hebben, dan zend je de boodschap ‘opruimen is een rotklus’ uit. En waarom zouden zij het wel graag doen als wij ze laten zien dat het iets vreselijks is?
Kleuters beschikken over iets meer inzicht, waardoor ze sneller in staat zijn om rommel als zodanig te herkennen. Dat betekent echter niet dat ze daardoor bereid zijn om het meteen op te ruimen. En daar kunnen verschillende redenen voor zijn. Bijvoorbeeld:
- Het spel was nog niet afgelopen, waardoor opruimen voelt als halverwege een goed boek stoppen en ‘m dan verder ongelezen weg te gooien.
- Je kleuter voelt zich overweldigd en heeft geen idee waar te beginnen.
Het opruimen met peuters en kleuters kun je op verschillende manieren starten:
- Gewoon beginnen met opruimen. Zien eten, doet eten; zo’n zelfde principe kan toegepast worden op opruimen.
- Uitnodigen om mee te helpen: “Er is ruimte nodig voor nieuwe avonturen, help je mee?”.
- Specifiek melden waarmee begonnen wordt. Bijvoorbeeld: “Doe jij de blokken in de bak, dan zal ik deze puzzel opruimen.”
Algemene opruimtips
- Haal even adem en probeer afstand te nemen van de situatie, het bekende ’tot tien tellen’. Niet om het tellen zelf, maar om de situatie wat beter in te kunnen schatten en daar jouw reactie op aan te passen. Wees je er ook van bewust dat jij, zeker de eerste jaren, de persoon bent die in ieder geval een deel opruimt.
- Heb je zelf een hekel aan opruimen? Probeer het mooie van opruimen in te zien: het geeft rust en creëert ruimte voor nieuwe dingen. Laat het “blegh, ik was veel liever X gaan doen” los en prent je vooral in: “dit is straks opgeruimd en dan hoef ik geen dingen meer aan de kant te duwen” (of een dergelijke gedachte).
- Berg het speelgoed zo geordend mogelijk op. Niet allemaal grote bakken met daar van alles door elkaar in gegooid, maar kleinere bakken waar het speelgoed gesorteerd in zit. Duplo bij Duplo, houten blokken bij houten blokken, tekenspullen bij tekenspullen etc.
- Eén werkje / soort speelgoed per keer. Dit is ook waar de dienbladen / presentatiebladen van de Montessori Methode voor zijn: het afbakenen van een werkje. Het zorgt ervoor dat een werkje gemakkelijk te pakken is, geeft meteen plek om het werkje uit te voeren én vergemakkelijkt het opruimen. Als het niet op een dienblad past gebruik je een bak. Klaar met het speelgoed? Dan weer in de bak en op naar het volgende!
- Maak van het opruimen iets leuks! Introduceer een (al dan niet zelf bedacht) opruimliedje, eventueel met gekke dansjes erbij. Zo wordt het opruimen iets waar kinderen graag aan meedoen. Quality time met een opgeruimde kamer als gevolg. Een andere fijne bijkomstigheid: door opruimen zoveel mogelijk met een leuke ervaring te koppelen zullen ze op een latere leeftijd opruimen ook een stuk leuker vinden.
