Een dorp middenin de stad

Het is een bekende uitspraak: ‘It takes a village to raise a child’. Een dorp om je heen om kinderen samen groot te brengen. Niet om je kind te laten corrigeren of opvoeden door een ander, maar omdat het nu eenmaal diep in de mens zit om samen te zijn en uit te wisselen. Familie Noord is een project dat handen en voeten geeft aan zo’n dorp. ‘Mensen bij elkaar brengen, dàt is wat ik wil’.

Karien Sondervan heet ze. Een sprankelende jonge moeder met idealen en ideeën in overvloed. ‘Ik ben letterlijk begonnen vanuit mijn woonkamer’ zegt ze. Vijf jaar geleden en net bevallen van een gezonde dochter streek ze neer in stadsdeel Noord, het ‘Berlijn’ van Amsterdam. Maar dat viel niet mee. Contact met de oud-Noorderlingen verliep prima, maar zoals elke jonge moeder kwamen de muren op haar af. En dat ‘dorp’ ontstond niet zomaar vanzelf. Dus begon ze Mama Noord, een wekelijkse inloop in haar huis voor moeder en kind.

Mama Noord werd een succes en de groep steeds groter. Ze groeiden letterlijk de huiskamer uit. ‘Na een tijdje zijn we verplaatst naar café de Pont’ vertelt Karien. Nu, vijf jaar later heten ze ‘Familie Noord’ en hebben ze een netwerk van zo’n 2000 mensen opgebouwd en zijn ze tijdelijk neergestreken in het Vliegenbos, een onontdekt stukje natuur, middenin het oudste deel van Nieuwendam, in het kantinegebouw van de camping, waar ze van de beheerder in het laagseizoen gebruik van mogen maken. Een geweldige plek blijkt: een terras met grote buitenhaard en een geasfalteerde skelterbaan om met vallen en opstaan te leren crossen op driewielers en ander gevaarlijk rijtuig. In een hoek van het bos staat echtgenoot Tomas met pallets een hut te bouwen met de kinderen, met echt gereedschap. Binnenin de knusse blokhut zit een melée aan mensen: moeders, grootouders en – hoera! – ook een hele hoop vaders.

Glacé koeken en Reiki Masters

Met een bakje koffie erbij vertelt Karien over haar idealen. ‘Ik wil mensen bij elkaar brengen, dát is mijn grootste talent. En ik wil dat laagdrempelig doen. Hier hoeft niets, we dringen geen methode op, we verwachten niets van ouders. Ze mogen zelfs de hele dag op een kopje thee hier zitten, het is een organisch geheel. En het werkt!’.

Ooit organiseerde Karien een reeks ‘Bevallingsverhalen’, bijeenkomsten voor vrouwen om te praten over hun bevalling. ‘Dat was zo versterkend’ zegt Karien ‘de kracht zat hem in de stilte, de ruimte die er ontstond. Niets hoefde. De rasechte Noorderling die glacé koeken meenam zat naast de Reiki Master. En ieder had haar eigen verhaal. Het was zo ontroerend’. Ze wijst achter zich: ‘Er is hier een moeder die nog steeds komt, die ik toen heb leren kennen. Zij zei tegen me: “Als ik de bevallingsverhalen niet had gehad, had ik naar een psychiater gemoeten”‘.

Huiskamersfeer mét WIFI

In de keuken staan Lisa en Karien ondertussen keihard te werken. De koffie wordt gezet, de zelfgebakken taarten aangesneden. In de hoek zit een grootvader de krant te lezen, terwijl een stel dreumessen met een mand op hun hoofd door de ruimte rennen. Vaders en moeders, opa’s en oma’s zitten gezellig met elkaar te kletsen. De deur gaat steeds open en dicht met nog meer volk, het is gezellig druk. En die warme huiskamersfeer, met die zelfgebakken taarten en de ouderwetse fauteuils in de houten blokhut, het voelt bijna als vakantie. ‘En we hebben WIFI! Jullie kunnen hier gewoon komen werken hoor!’ roept Karien.

Informeren en consumeren

Juist die laagdrempeligheid is ook de grote kracht van Familie Noord. Hier mag het gewoon gebeuren. ‘Heel vaak zijn inloopochtenden of lezingen voor ouders gebaseerd op consumentisme. Bij het OKC (ouder en kind centrum) wordt vrij actief opvoedmethodes aangedragen. En op commerciële plekken zoals beurzen of feesten worden ouders weer gedwongen producten af te nemen. Het is informeren of consumeren. Wij willen dat allemaal niet. Wij zullen ouders geen product of methode aansmeren. Het contact en de uitwisseling staan centraal’.

Die warme huiskamersfeer, met die zelfgebakken taarten en de ouderwetse fauteuils in de houten blokhut, het voelt bijna als vakantie

Mieke van Stigt is socioloog en pedagoog en schrijver van het boek ‘Alles over pesten’. Ze is groot fan van dit soort initiatieven. Zij beaamt dat ouders actief leren hoe zij moeten opvoeden averechts kan werken: ‘De overheid zet in op informeren, maar informatie is vaak een vorm van repressie. Wat we in Nederland missen is een beleid gericht op het scheppen van voorwaarden, waar ruimte is voor kinderen om te kunnen spelen en ouders bij elkaar kunnen komen en betrokkenheid kan ontstaan. Dat is een groot gemis in Nederland’.

Nomaden in de participatiemaatschappij

Geld komt ter sprake. Net als zoveel burgerinitiatieven is geld een heet hangijzer. Familie Noord draait grotendeels op de vrijwillige inzet van Karien en partner Lisa van der Winden. Elke woensdag en zaterdag van tien tot vijf draaien ze samen bardienst. Van het beetje omzet en een kleine subsidie voor de huur van de kantine, kunnen ze net aan blijven bestaan. Het aanbod is gevarieerd en dat is niet toevallig: ‘Met wat je aanbiedt straal je ook iets uit. Ik kan wel alleen biologische en gezonde snackjes aanbieden, maar wie ben ik om dat een ander op te leggen? Op die manier sluit je toch ook een deel van het publiek bij voorbaat uit. En wij zijn er juist voor iedereen.’

In april moeten ze deze geweldige locatie weer vaarwel zeggen. ‘We zijn een beetje nomaden’ zegt Karien. ‘Ik zou zo graag een vaste plek willen. We hebben weleens met het Ouder en Kind Centrum hier in de buurt gesproken, maar dat gesprek nam een rare wending. Ze vroegen iets over het antroposofische consultatiebureau van mijn dochter en toen ging de deur meteen dicht. Terwijl mijn persoonlijke voorkeuren niets te maken hebben met Familie Noord, waar we juist iedereen welkom heten’.

Een plek waar je helemaal niets hoeft, maar waar wel alles kan ontstaan

En dat is frustrerend. De inloopcentra voor Jeugd en Gezin worden vaak slecht bezocht of gemeden door ouders, uit angst voor een dossier of om te vermijden dat zij in aanraking komen met tweedelijns hulpverlening, zo bleek uit de Nationale Zorggids uit 2012. En een plek voor ouders om elkaar gewoon te ontmoeten, om uit te wisselen, om ideeën te kunnen ontwikkelen, daar zou de gemeente wat Karien betreft het geld veel beter aan kunnen besteden. Participeren vindt de overheid een goed idee, maar dit soort projecten die de daad bij het woord voegen daadwerkelijk steunen, dat is een tweede.

Toekomstdromen

Socioloog Mieke van Stigt benadrukt het belang van dit soort projecten: ‘Het is belangrijk voor de buurtcohesie, en precies wat kinderen nodig hebben om goed op te groeien’. Van Stigt hekelt het overheidsbeleid dat volgens haar een gebrek aan visie aan de dag legt. ‘Er is geen lange termijnvisie, geen idee van wat ouders en kinderen nu echt nodig hebben. Die visie zou moeten zijn dat de samenleving een gemeenschappelijk geheel is en dat de overheid daarom dit soort initiatieven zou moeten ondersteunen.’

Karien Sondervan: ‘Binnenkort komt iemand van stadsdeel Noord een kopje koffie drinken. Dat is hartstikke leuk natuurlijk. Wij hebben een geweldig initiatief, een groot netwerk, maar geen vaste plek. En dat terwijl wij in de praktijk brengen wat de overheid zo graag wil: een burgerinitiatief dat werkt!’

Gevraagd naar Kariens toekomstplannen, zucht ze even. ‘Ik droom van een grote ruimte, liefst met veel groen, waar je andere families uit de buurt als vanzelf ontmoet. Een plek waar je helemaal niets hoeft, maar waar wel alles kan ontstaan. Waar kinderen vrij kunnen spelen zonder dat het al te veel ingekleurd wordt. Als iemand stil in een hoek de krant wil lezen, dan moet die mogelijkheid er ook zijn.’

Na een kleine rondleiding, de foto’s en de beste appel-gember-wortelsmoothie ter wereld die Karien ongevraagd voor onze neus zet, is het tijd om met een dikke knuffel afscheid te nemen. Met een beetje pijn in het hart, want wat is het hier fijn.

Familie Noord kun je vinden op hun website en op Facebook.